دوره و شماره : آماده انتشار

نویسندگان : فاطمه جوکار* ¹

چکیده :
هنراسلامی نوعی هنر درونگراست که ناشی از تدبر واندیشه های عارفانه‌ای است که در فعالیت‌های هنری ظهور یافته است و هنری است ناب، ساده، بومی و متناسب با روح و موقعیت اجتماعی زمان خود بود. محراب به عنوان عنصری ارزشی در بناهای مذهبی، همواره کانون توجهات هنرهای تزیینی هنرمندان بوده است.  هنرمندان در هر برهه از دوران اسلامی، بهترین عناصر تزئینی (گچبری، آجرکاری، حجاری، کاشیکاری) را برای  ساختن و تزئین محراب‌ها با نهایت توجه به کار برده‌اند.  در طبقه دوم مسجد ملک کرمان، چهار محراب مربوط به نیمه دوم سدة پنجم هجری وجود داشته که بقایایی از سه محراب گچبری آن باقی مانده است. محراب های ذکر شده از نظر اندازه و ابعاد، تقریبا در یک اندازه ساخته شده‌اند. در معماري ایران، تزئینات همیشه نقش اصلی را ایفا نموده‌اند و به دلیل منع شرعی صورتگري در دین اسلام، نقوش قرار دادي و انتزاعی جهت تزئین مساجد به وجود آمدند. اهمیت وجودي محراب و ضرورت مذهبی آن باعث شد که هنرمندان مسلمان، قبل از اجزاي دیگر مسجد، به آن پرداخت کنند و براي تزئین آن از نقش‌های گیاهی و هندسی و کتیبه‌هاي قرآنی با شیوه‌هاي مختلف از جمله گچبري با نهایت دقت و ظرافت به کار برده که در این بین دوره‌سلجوقیان نقطه عطفی در رشد و پیشرفت و اوج هنرگچبري و تزئین محراب به شمار می رود.

کلمات کلیدی :
گچبری، سلجوقی، محراب، مسجد ملک